Een interessant fenomeen van dit tijdsgewricht is Sophie Straat. Uit haar pen vloeien enkel maatschappijkritiese teksten en nog bijzonderder is dat ze deze giet in de vorm van Nederlandstalige smartlappen. Waarmee ze de weg naar de ziel van de gewone man/vrouw hoopt te vinden dus. Niet roeptoeteren voor eigen parochie maar hup, de barricaden op en het voetvolk proberen mee te krijgen. Tegelijkertijd houdt ze graag de touwtjes in eigen handen, haar debuutalbum ‘Smartlap Is Niet Dood’ is compleet self-released. Woensdagavond was ze op bezoek in Pandora en die was stijf uitverkocht.
In het Utrechtse uitgaansblaadje Uitagenda van deze maand staat een tof interview met de 28-jarige Amsterdamse. Voor de verandering zal ik hier eens uit citeren. Eerst eens over die punk-insteek: ‘De titel komt van de uitspraak ‘Punk’s not dead.’ Ik hou van allerlei soorten muziek, maar ik haal vooral inspiratie uit punk, ’zegt ze. Ze maakt ‘smartlappen met een punkachterkant.’ Aha, maar waarom dan? ‘Mensen van mijn leeftijd smachten naar smartlappen. In de kroeg willen ze alleen maar Hazes horen,’ is haar verklaring. Is Hazes haar grote inspiratiebron dan? Nee, dat nou ook weer niet. ‘Toen ik de Zangeres Zonder Naam hoorde, werd ik getriggerd. Zij kwam op voor homo’s en sprak zich uit tegen racisme en de oorlog in Vietnam. En als vrouw moest ze extra hard haar best doen. Dat sprak mij erg aan.’
Dat van dat smachten naar smartlappen zou best kunnen kloppen. Het publiek in Pandora, toch al gauw een man of 500, bestaat grotendeels uit ‘gewone’ twintigers -nergens een alternatieveling te zien- en die zijn ook nog eens voor pakweg driekwart van het female geslacht, schat ik zo in. Ondanks het feit dat haar album pas net uit is, wordt er links en rechts al meteen behoorlijk meegezongen. Dus yes, haar opzet werkt!
Of dit ook wil zeggen dat dit publiek en masse meegaat in haar soms radicaal aandoende testen valt echter te betwijfelen. Als het gaat over het koningshuis bijvoorbeeld (‘geen woning, geen kroning, weg met de monarchie’) is er weinig bijval. Of bijvoorbeeld de liedjes tegen woningnood en tegen gentrificatie, die zijn wellicht wat minder universeel dan gehoopt.‘Wie van jullie kan er hier geen woning krijgen?’ vraagt ze verwachtingsvol aan de zaal. Hooguit een vijftiental handjes gaan de lucht in. ‘Dat is toch wel tien procent’ concludeert ze vlotjes. ‘En wie van jullie zou best ergens anders willen wonen?’ probeert ze nog eens. Veel meer handjes gaan nu in de lucht. ‘Zie je wel,’ constateert ze tevreden. Om daaraan toe te voegen: ‘In Amsterdam is het nog een stuk erger. Kut VVD-ers!’
Haar ‘principiële smartlappen’ krijgen meer bijval als ze gaan over haar ervaringen als jonge vrouw in de 21e eeuw. In ‘Mooier als je Lacht’ bijvoorbeeld staat alledaags seksisme centraal. Dat zit je in de trein en komt er zomaar ongevraagd een vent naast je zitten. Het refrein: ‘En hij zei: meisje waarom kijk je zo boos, je bent mooier als je lacht. / Ik mag heus wel naast je zitten schat, en doe niks wat niet mag.. / .. Ik dacht: laat me met rust man, maar bleef stil en huilde zacht.’ Pijnlijk en mooi tegelijkertijd toch? Op dat soort momenten weet ze een snaar te raken. Waarschijnlijk is dat vooral vanwege de traan die hier wordt opgeroepen, toch een essentieel onderdeel van elke geslaagde smartlap.
Overigens is Straat niet haar echte naam, Sophie Schwartz heet ze in het echt. Dochter van een Amerikaan en een Engelse actrice die ooit in Amsterdam neerstreken. De naam ‘Straat’ gebruikte ze al langer, vooral om op Facebook onherkenbaar te blijven. Op de kunstacademie begon ze een afstudeerproject waar ook wat liedjes bij hoorden. Zo is het allemaal begonnen. Dat en het feit dat ze in Mokum geen betaalbare woonruimte kon vinden. De frustratie daarover zette ze om in strijdbare protestliederen. En van het een komt het ander, zo gaat dat.
Maar denk nu niet dat Sophie Straat zich laat begeleiden door een rammelend orkest met louter punkvriendjes. Nee, daar is haar boodschap veel te belangrijk voor en misschien is ze wat dat betreft ook wel ambitieus. De muzikale lat ligt hoog. Haar belangrijkste partner-in-crime is Wieger Hoogendorp. Hij is haar geliefde, haar producer en staat tevens als gitarist/zanger op het podium. Wieger zat als Hagenees ooit in de band van Caro Emerald en tegenwoordig heeft hij een dikke vinger in pap als het gaat om het mega-succes van Goldband. Ook andere bandleden hebben een verleden in nederpopland. Het management is in handen van Cedric Muyres, bekend van ondermeer het Utrechtse Snowstar Records en daarnaast ook van Kensington. Kortom, je kan wel zeggen dat er een echt team achter haar staat.
Gezien haar stormachtige opkomst (‘onze allereerste uitverkochte show ooit, fokking vet!’) is het niet zo gek dat niet meteen alles op zijn plek valt. In Pandora blijkt het ene liedje simpelweg beter in een live-setting te werken dan het andere. Vooral liedjes als ‘Papa’ (over fokking rijkeluiszoontjes bij wie alles meezit in het leven), ‘Mannen’ en het Doe Maar-achtige ‘Tweede Kamer’ knallen eruit. Dat bij pakweg de laatste vijf liedjes het smartlap-idioom verlaten wordt en ze overgaat op de dancerock-toer, daar tilt niemand aan. In tegendeel, de zaal gaat nu eens goed op zijn kop staan. Nog doller wordt het als ze voor een toegift terugkomt in een bikini-met-sportbroekje. Wow, de Hollandse Amy Taylor, ik wist niet dat het bestond maar toch is het zo!
Na afloop meld ik mij weer eens mij gedwee bij de merch-tafel. Het duurt een eeuwigheid voordat ik aan de beurt ben want de vele jongedames die voor me staan willen allemaal een T-shirt kopen en die moet natuurlijk eerst gepast en besproken en beoordeeld te worden. Ik als veteraan lijk de enige hier te zijn die geïnteresseerd is in zoiets als een LP, nou ja soit. En hey, net als ik me uiteindelijk met mijn aankoop uit de voeten wil maken komt La Straat zelf eraan lopen. Dat betekent signeren die plaat! Maar nee, och wat jammer, toch maar niet. Ze wordt bestormd door fans en die willen allemaal een praatje maken met de nieuwe koningin van het levenslied. Snik, wat ellendig voor mij, wat een alledaagse tragiek.. zo lang kan ik niet wachten hoor. Ja, dáár zou iemand eens een smartlap over moeten schrijven.
0